Stres Tipini Fark Et!

Birkaç aydır beni baya heyecanlandıran ve yazarken mutlu eden konularda bir dergiye yazmaya başladım: MOREbeauty ismi. Antalya menşeili, lifestyle bir dergi. Ben de genelde kendi hayatımda ön planda tuttuğum konularda özgürce yazma şansı buluyorum. Yazılarımı da bloğumda paylaşmak için heyecanlanıyordum. İlk sayıya yazdığım yazıyı koyuyorum bugün. İkinci yazım da yogayla ilgili ve o da benim çok severek yazdığım bir konu oldu. Daha fazlasını paylaşmak için heyecanlanıyorum! :)

STRES TİPİNİ FARK ET! HÜCUM STRATEJİNİ GELİŞTİR!   

Üç iş arkadaşı düşünün: Ece, Elif ve Efe. Olası bir hikayenin üç kahramanı. Hikaye ise şu: Bayram tatili dönüşü müdürleri bu üçlüyü odasına çağırır. Oldukça stresli gözüken müdür şirketin kar oranının düştüğünü ve bu doğrultuda şirketin küçülmeye gittiğini söyler. Bu sorunlara çözüm bulmak adına yapılan toplantıda bu üçlünün çalıştığı departmanın kapanması ve çalışanların işten çıkarılması kararı verildiğini açıklar. Haber herkesin üzerinde şok etkisi yaratır elbette; ancak herkes bu olay karşısında farklı bir reaksiyon verir.
 Ece, sürekli endişeli hissettiği ve her konuya karşı tetikte olduğu bir sürece girer. Yaşadığı işsizlik stresi, ödenmesi gereken faturalar, kira, sosyal statü kaygısı, iş bulma süreci geceleri uykusuzluk yaşamasına sebep olur.
 Elif, sürekli öfke nöbetlerine tutularak patronunu ve iş arkadaşlarını suçlar. Zaman zaman abartılı tepkiler vererek tansiyon sorunları yaşamaya başlar.
 Efe ise durumu değiştiremeyeceğini düşünerek kendini her zamankinden daha güçsüz ve amaçsız hisseder. Evden çıkmayarak televizyon karşısında saatler geçirir. Sonuçta aşırı kilo alımıyla beraber depresyonun pençesine savrulur.
 Hayat stresli, bu bir gerçek. Peki “stres” gerçekten ne anlama geliyor? Ya da biz olaylar karşısında verdiğimiz reaksiyonları nasıl değerlendiriyoruz? Yukarıdaki hikayedeki gibi, hepimizin strese verdiği tepki farklı olmasına rağmen oluşan bu gerginliklerle başa çıkmak için aynı aksiyonları geliştirmeyi adeta alışkanlık haline getirmiş gibiyiz: Sıcak bir duş almak gibi, açık havada uzun bir yürüyüş yapmak gibi, deniz kenarında doğayla iç içe vakit geçirmek gibi... Elbette bunların insan bünyesine iyi geldiği yalnızca bir rivayet değil; bilimsel olarak kanıtlanmış gerçekler. Ancak ayurveda ile tanışarak ve üç temel “doşa”yı öğrenerek daha kaliteli bir yaşam mevcutken daha azıyla yetinmek niye? 

Ayurveda Felsefesine Giriş   

Yoga’nın kardeş bilimi kabul edilen “ayur” (yaşam) ve veda (bilgi) kelimelerinin birleşiminden oluşan ayurvedanın tarihi 5000 yıl öncesine dayanıyor. İnsanı evrenin bir yansıması, evreni ise insanın bir parçası olarak gören bu felsefe insanı hücre, doku, organ gibi fiziksel unsurlarıyla değil; bir bütün olarak ele alıyor. Bireyleri fiziksel ve ruhsal dünyası, yaşadığı çevre, coğrafya, iklim ve hatta yediği içtiğiyle bir olarak değerlendiren ayurveda; bu bütünleşik bakış açısıyla insanın ve tüm canlıların, hatta evrenin aynı elementlerden oluştuğu fikrini savunuyor.
Stresi bir durum ya da olay olarak tanımlıyoruz: Trafikte kalmak, bir deadline’a yetişmeye çalışmak, işten ayrılmak... Ayurvedik fizisist Nimai Nitai Das’ya göre stres “raja” adı verilen tutkuların ve aktivitelerin düzensizliğinden kaynaklanıyor. Beyinde yaratılan bu raja’ların hemen hepsi doyurulmak istiyor; ancak maalesef bu her zaman mümkün değil. Raja’lar tatmin edilemediğinde de negatif düşünce eğilimlerinin kapısı aralanmış oluyor. Ayurvedik konsepte göre stresle başa çıkmanın yolu belli: Stresin kaynağını bul ve ona sebep olan tüm unsurları kökten değiştir! , 

Doşa Nedir?  

Aşırı raja yüklemesi yapan bireylerin daha stresli olduğu bir gerçek olsa da stresle başa çıkma şekli bireyin kişisel ruh – beden dengesine göre değişiklik gösteriyor. İşte tam da bu noktada “doşa”lar devreye giriyor.
Ayurveda felsefesine göre; evreni oluşturan, filmlere konu olan beş element (boşluk, hava, ateş, su, toprak) insanda, hayvanda, besinlerde, duygularda, doğada, kısacası nefes alan her şeyin özünde bulunuyor. Bu beş element ise doşa olarak adlandırılan üç dinamik gücün (Kapha, Vata ve Pitta Doşa) bileşeni olup evren ve hayat enerjisini temsil ediyor.
Kişilerin doğuştan sahip oldukları genetik özellikleri, doğum tarihler, elementleri, göz ve saç rengi dahi doşasının belirlenmesinde etkili oluyor. Üstelik bu doşaların karakteristik özelliklerinden de bahsetmek mümkün. Yaşadığımız çevre, toplumsal koşullar, mevsimsel değişikliklerden beslenme alışkanlığımıza kadar her şey doşaların dengesini kuruyor veya bozuyor.
Doşa dengesizlikleri ise; belli fiziksel ve psikolojik semptomlarla kendini belli ediyor. Buyrun size doşa dengesizliklerinde çok karşılaşılan stres reaksiyonları ve iyileştirici olumlamaları. Kişisel gelişimin ilk adımına hoş geldiniz! 

VATA DOŞA (Hikayedeki Ece karakteri)  

Karakteristik Özellikleri: Yaratıcılık, pratik zeka
Stres Reaksiyonu: Dikkat dağınıklığı, kaygı, kilo kaybı, diş sıkma, uykusuzluk
İyileştirici Besinler: Nohut, pirinç, buğday gibi besinler. Çiğ besinlerden uzak durmaları tavsiye ediliyor.
Şifalı Otlar ve Kokular: Zencefil, tarçın, kakule
Diğer Öneriler: Hafif bir müzik ya da bir rehber eşliğinde meditasyon, duştan sonra ve uykudan önce bitkisel yağlarla vücut masajı. 

PİTTA DOŞA (Hikayedeki Elif karakteri)  

Karakteristik Özellikleri: Azimli, sonuç odaklı, zeki, sabırlı, her an tetikte
Stres Reaksiyonu: Sinir krizi, taşkınlık, eleştiri, migren, ülser, deri hastalıkları
İyileştirici Besinler: Salatalık, kavun gibi serinletici besinler. Acı biber, turp, domates, greyfurt, yaban mersini gibi asitli ve baharatlı besinlerden uzak durmaları tavsiye ediliyor.
Şifalı Otlar ve Kokular: Yasemin, menekşe, gül
Diğer Öneriler: Burun deliği nefes teknikleriyle (önce sağ burun deliğini kapatıp nefes, ardından sol burun deliğini kapatıp nefes almak gibi) enerji dengesi sağlanarak sakinleşmek mümkün olabilir.  

KAPHA DOŞA (Hikayedeki Efe karakteri) 

Karakteristik Özellikleri: Sadık, gerçekçi, sabırlı, yerleşik düzen seven, ılımlı
Stres Reaksiyonu: İnat, uyuşukluk, depresyon hali, değişime kapalılık, aşırı yeme isteği
İyileştirici Besinler: Enginar, patlıcan, brokoli, kiraz, yaban mersini, armut. Tatlı ve kuruyemişten uzak durmaları ve porsiyonlara dikkat etmeleri tavsiye ediliyor.
Şifalı Otlar ve Kokular: Biberiye ve tütsü Diğer Öneriler: Pranayama; yani boğaz kilidi tekniğiyle (çeneyi göğüs kafesine yaklaştırarak alınan nefesler) doğru oksijen alımına yardımcı olarak ağırkanlı, uyuşuk ruh halinden sıyrılmaya yardımcı olabilir.